Wyszukiwanie artykułów

Aktywność fizyczna jest jedną z kluczowych pozycji wśród zasad zdrowego trybu życia i zapobiegania chorobom, w związku z czym została umieszczona w podstawie Piramidy Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Właściwy sposób odżywiania oraz stosowanie odpowiednio standaryzowanych produktów może wpływać na poprawienie pewnych możliwości wysiłkowych organizmu podczas uprawiania sportu. Jedną z popularnych substancji mających duży potencjał działania w tym zakresie jest kreatyna. 

Dla utrzymania zdrowych kości potrzebny jest nie tylko wapń, co jest nam stale powtarzane, ale także dwie witaminy: D i K. Czy aby na pewno oddziałują one jedynie na ludzki szkielet? Jakie są ich naturalne źródła oraz czy warto podjąć się ich suplementacji? Odpowiedzi znajdziesz w publikacji.

Kobieta w ciąży powinna szczególnie zadbać o zdrowie swoje i dziecka. Liczne zmiany w ciele kobiety, jak i rozwijający się płód sprawiają, że zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne jest większe. Dostarczanie odpowiednich produktów lub niezbędna suplementacja pozwalają na uniknięcie niedoborów, które niosą za sobą szereg negatywnych skutków. Zbyt mała podaż między innymi kwasu foliowego będzie przyczyną wad rozwojowych, żelaza - zaburzeń w procesach krwiotwórczych, witaminy D i wapnia - problemów z prawidłową mineralizacją kośćca, jodu - zaburzeń rozwoju niektórych narządów oraz magnezu - zaburzeń ciśnienia tętniczego.

Mukowiscydoza (cystic fibrosis, CF) to choroba genetyczna, przewlekła, wpływająca na funkcjonowanie wielu układów i narządów w organizmie. Szacuję się, że mukowiscydoza występuje 1:2000-4000 urodzeń wśród rasy białej. Badania przesiewowe pod kątem mukowiscydozy u wszystkich noworodków są prowadzone od VI. 2009 roku. U ok. 70% chorych na CF stwierdza się niedożywienie. W leczeniu mukowiscydozy zaleca się stosowanie diety wysokoenergetycznej, wysokobiałkowej i wysokotłuszczowej. Ponadto, zalecana jest prawidłowo dobrana suplementacja diety. Suplementacja skupia się głównie na korygowaniu niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, sodu oraz enzymów trawiennych. 

Zespół policystycznych jajników jest szeroko rozpowszechnioną endokrynopatią wśród kobiet. Przebieg schorzenia jest ściśle powiązany z otyłością, insulinoopornością, hiperandrogenizmem, zaburzeniami miesiączkowania oraz niepłodnością. PCOS należy do chorób o charakterze wielopoziomowym, której skutki w istotnym stopniu wpływają na pogorszenie funkcjonowania organizmu oraz spadek jakości życia. W postępowaniu terapeutycznym kobiet z zespołem wielotorbielowatych jajników znaczącą rolę przypisuje się odpowiedniemu planu żywieniowemu oraz edukacji pacjentek w zakresie właściwych nawyków żywieniowych. Ponadto odpowiednia suplementacja składników odżywczych dobrana w sposób selektywny może przynieść wiele korzyści w zakresie leczenia zaburzeń na tle endokrynnym. 

W związku z postępującą medycyną, wynalezieniem leków na wiele doskwierających schorzeń i dolegliwości, życie ludzi znacząco się wydłużyło. Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization - WHO) przypuszcza, że w roku 2050 osoby w wieku powyżej 60 lat będą stanowiły 22% całej populacji na świecie – co daje dwukrotnie większą liczbę osób niż aktualnie (WHO, 2015b). Starzenie się organizmu jest procesem długotrwałym i postępującym pomimo woli człowieka. Wpływa ono m.in. na obniżenie się zdolności do przyswajania przez organizm składników odżywczych i witamin. (Remond i wsp., 2015). Witamina D jest wytwarzana zarówno poprzez syntezę podskórną w związku z promieniowaniem słonecznym jak i poprzez spożywanie produktów bogatych w tę witaminę m.in. tłuste ryby, jaja, mleko i jego przetwory (Olędzka, 2013). Warto zwrócić uwagę, że promieniowanie słoneczne w naszej szerokości geograficznej w okresie jesienno – zimowym (od września do marca) jest znikome, a osoby starsze często również unikają lub nie są w stanie ze względu na istniejące choroby przebywać na świeżym powietrzu. Ponadto warto zauważyć, że dieta osób starszych jest przeważnie uboga w produkty obfitujące w witaminę D. Spowodowane jest to głównie czynnikami ekonomicznymi, gdyż tłuste ryby są stosunkowo drogim produktem spożywczym oraz są trudne w spożywaniu ze względu na ości. Dlatego warto zwrócić uwagę na problem z dostarczeniem odpowiedniej ilości witaminy D u osób starszych, gdyż ilość przyjmowanej witaminy do organizmu seniora nie jest duża, a dodatkowo ze względu na procesy fizjologiczne jakie zachodzą w jego organizmie nie jest ona absorbowana stuprocentowo.

Zespół policystycznych jajników (PCOS; łac. syndroma ovariorum policysticum, ang. polycystic ovary syndrome) jest chorobą układu endokrynnego dotykającą kobiet w wieku reprodukcyjnym. Prowadzi ona do nieprawidłowości w gospodarce hormonalnej, trudnościach z zajściem w ciążę (zaburzeń płodności), wysokiego poziomu androgenów oraz powikłań metabolicznych (takich jak np. insulinooporność). Przez to, PCOS przyczynia się do zwiększenia ryzyka pojawienia się również takich chorób jak: cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze i inne choroby układu sercowo-naczyniowego, zaburzenia lipidowe, czy nowotwory piersi i endometrium. Z każdym rokiem obserwuje się coraz więcej przypadków zachorowań na zespół policystycznych jajników.

Niedobory witaminy D w okresie ciąży wiązano do tej pory miedzy innymi ze zwiększonym ryzykiem cukrzycy ciążowej. Szereg badań wskazuje, że zbyt niska podaż może przyczyniać się również do wystąpienia komplikacji w obrębie pracy mózgu u potomstwa. Badania na modelu zwierzęcym opublikowane w czasopiśmie „Molecular Autism” dowodzą występowaniu zależności między suplementacją witaminy D u matki, a poprawą zdolności behawioralnych u potomstwa predysponowanego do wystąpienia zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest długotrwałą, nawracająca, zapalną dermatozą o podłożu genetycznym, cechującą się wybitnie uporczywym świądem, suchością i łuszczeniem skóry, typowym dla danego wieku umiejscowieniem, charakterystycznymi zmianami morfologicznymi oraz współistnieniem innych  chorób atopowych. W Polsce na AZS choruje od ok. 4,7 % do 9,2% dzieci oraz 0,9-1,4% dorosłych. Jest ono jednym z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. Pierwsze jej objawy mogą także wystąpić po 50. roku życia. Wieloczynnikowa etiopatogeneza nie pozwala na określenie jednolitego schematu postępowania, a uczulać może prawie każdy pokarm, szczególnie z tzw. złotej ósemki alergenów. W publikacji omówiono 10. suplementów. Na uwagę zasługują: Eisenia arboreta i ostropest plamisty. Dermatitis atopica można zaliczyć do chorób psychosomatycznych, m.in. ze względu na  obecność u chorych tzw. triady objawów psychicznych oraz współwystępowanie wielu uciążliwych jednostek chorobowych (np. ADHD, padaczka, IBS).

Ze względu na pozytywny wpływ na profile metaboliczne, biomarkery zapalenia oraz stresu oksydacyjnego, witamina D może korzystnie oddziaływać na zdrowie pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz chorobą wieńcową.

Selen to pierwiastek śladowy, który jest niezbędny do zachowania pełni zdrowia. Niestety, Polska leży na terenach w niego ubogich, dlatego obserwuje się niedobory selenu w diecie Polaków. Naukowcy podpowiadają, że rozwiązaniem może być suplementacja zarówno gleby, jak i samej żywności. Czy jesteśmy świadomi rangi tego problemu?

U przeważającej części młodych osób cierpiących na uciążliwe migreny zaobserwowano lekkie niedobory witaminy D, ryboflawiny i koenzymu Q10 - organicznego związku chemicznego występującego w mitochondriach komórek roślin i zwierząt, który pełni ważną rolę w procesach produkcji energii niezbędnej do wzrostu i życia komórek. Naukowcy szukają odpowiedzi na pytanie, czy suplementacja może zapobiec migrenie.

Metylacja to zagadnienie o którym coraz częściej mówi się w gabinetach dietetycznych. W publikacji przedstawiono najważniejsze inforamcje na temat roli tzw. "metylacji" w kształtowaniu zdrowia. Zarysowano najczęstrze konsekwencje zdrowotne towarzysące nieprawidłowej metylacji jak np. upośledzenie metabolizmu kwasu foliowego oraz wzrost posiomu homocysteiny i zwiększenie tym samym ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego.
W pracy omówiono rolę wariantów genetycznych genu MTHFR, które pełnią kluczową rolę w prawidłowej metylacji, metabolizmie kwasu foliowego i utrzymaniu odpowiednio niskiego poziomu homocysteiny. W ostatnim dziale wskazano ramy postępowania żywieniowo-dietetycznego w przypadku posiadania przez pacjenta niekorzystnego wariantu genetycznego geny MTHFR.

Na sukces sportowy składa się nie tylko właściwie poprowadzony trening, ale również odpowiednio skomponowana dieta i dobrana indywidualnie suplementacja. Nieprawidłowe odżywianie może negatywnie wpłynąć na adaptację organizmu do wysiłku, a także ograniczyć wyczekiwane osiągnięcia treningowe. Nie zawsze uda się dostarczyć właściwej ilości energii, makroskładników (białka, tłuszcze, węglowodany), błonnika pokarmowego, minerałów, witamin oraz aminokwasów egzogennych z dietą. A wtedy warto pomyśleć o suplementacji.

W Polsce suplementy z witaminami przyjmuje – zgodnie z danymi Instytutu Żywności i Żywienia w 2015 r. – co siódme dziecko w wieku od 0 do 18 lat [1]. Temat ten budzi wiele kontrowersji – ma swoich zwolenników, jak i przeciwników. Zdaniem American Academy of Pediatrics, odpowiednio zbilansowana, zdrowa dieta powinna w pełni pokryć zapotrzebowanie dziecka na każdy składnik [2]. Jednak współczesny stopień przetworzenia żywności i sposób jej produkcji w znaczącym stopniu wpływają na końcową wartość odżywczą produktu, a co za tym idzie, również na prawidłowe zbilansowanie diety. Niezmiernie ważna jest więc ocena zasadności suplementacji młodego człowieka i analiza wpływu farmaceutyków na jego wzrost i rozwój [3].

Nadciśnienie tętnicze w karajach Europy Zachodniej dotyczy 15-30% populacji dosrosłych osób. Patogeneza tego zjawiska jest złożona ale jdnym z czynników wspomagających leczenie nadciśnienia jest odpowiednio zbilansowana dieta. W opracowaniu przedstawiono patogenezę i symptomatologię nadciśnienia tętniczego. Zamieszczono również praktyczne wskazówki dotyczące, jednego z wielu możliwych wariantów postępowania dietetycznego.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) manifestuje się różnorodnymi objawami ze strony sfery psychicznej, jak i fizycznej, które w sposób znaczący rzutują na funkcjonowanie młodych kobiet w codziennym życiu. Prozdrowotny styl życia z uwzględnieniem odpowiednio zbilansowanej diety, ze szczególnym zwróceniem uwagi na niektóre składniki pokarmowe m.in. błonnik pokarmowy, witaminę D, wapń oraz kształtowanie nawyku w postaci podejmowania regularnej aktywności fizycznej może przyczynić się do spadku natężenia objawów towarzyszących PMS.

W obecnych czasach odżywianie to nie tylko zaspokojenie głodu ale także możliwość wpływania na stan zdrowia. Żywność o zaprogramowanych właściwościach prozdrowotnych, nazywana żywnością funkcjonalną, spożywana jest przez świadomych konsumentów w celu uzyskania określonych profitów zdrowotnych. Przykładem mogą być produkty probiotyczne, zawierające specjalnie wyselekcjonowane i przebadane żywe kultury bakterii jelitowych. Bakterie te mają zdolność do przejściowej lub trwałej kolonizacji przewodu pokarmowego człowieka i oddziaływania na jego zdrowie. W publikacji przedstawiono aktualny stan wiedzy na temat probiotyków, począwszy do definicji, aż po metodologię badań szczepów potencjalnie probiotycznych. Omówiono również naturalną mikroflorę przewodu pokarmowego, znaczenie probiotyków w diecie oraz ich źródła pokarmowe. Poruszono również zagadnienia bezpieczeństwa stosowania probiotyków w diecie człowieka.

Witamina K2 oraz funkcje, jakie związek ten spełnia w organizmie człowieka coraz częściej stanowią przedmiot rozważań publikowanych zarówno w opracowaniach naukowych jak i nieco bardziej amatorskich źródłach. Aktualnie prowadzone badania rzucają nowe światło na rolę witaminy K, która do niedawna znana była wyłącznie jako czynnik przeciwkrwotoczny. Unikalne właściwości, które w ostatnim czasie zaczęto przypisywać witaminie K2 sprawiły, iż jest ona rutynowo suplementowana przez coraz większą grupę osób.

Tarczyca jest bardzo ważnym narządem wpływającym na odpowiednie funkcjonowanie wielu układów. Choroby tarczycy stały się istotnym problemem XXI wieku, a niedoczynność tarczycy zaliczana jest do jednych z najczęstszych chorób przewlekłych wśród kobiet. Przyczyny zaburzenia są różne w zależności od pierwotnej lub wtórnej formy niedoczynności i mogą obejmować np. niedobór jodu w diecie, chorobę Hashimoto bądź uszkodzenie przysadki. Niedoczynność tarczycy manifestuje się niską tolerancją zimna, łamliwymi paznokciami, zaparciami, dodatkowymi kilogramami, uczuciem niepokoju, ospałością i obrzękami twarzy. Oprócz farmakoterapii wdrożonej przez endokrynologa warto zadbać o prawidłową i dobrze zbilansowaną dietę. Powinna obfitować w wiele składników mineralnych z wyszczególnieniem cynku, selenu, jodu i żelaza. Przedstawione składniki wspomagają tarczycę w wytwarzaniu hormonów oraz jej prawidłowej pracy poprawiając komfort życia pacjenta z niedoczynnością.

Tarczyca jest bardzo ważnym narządem wpływającym na odpowiednie funkcjonowanie wielu układów. Choroby tarczycy stały się istotnym problemem XXI wieku, a niedoczynność tarczycy zaliczana jest do jednych z najczęstszych chorób przewlekłych wśród kobiet. Przyczyny zaburzenia są różne w zależności od pierwotnej lub wtórnej formy niedoczynności i mogą obejmować np. niedobór jodu w diecie, chorobę Hashimoto bądź uszkodzenie przysadki. Niedoczynność tarczycy manifestuje się niską tolerancją zimna, łamliwymi paznokciami, zaparciami, dodatkowymi kilogramami, uczuciem niepokoju, ospałością i obrzękami twarzy. Oprócz farmakoterapii wdrożonej przez endokrynologa warto zadbać o prawidłową i dobrze zbilansowaną dietę. Powinna obfitować w wiele składników mineralnych z wyszczególnieniem cynku, selenu, jodu i żelaza. Przedstawione składniki wspomagają tarczycę w wytwarzaniu hormonów oraz jej prawidłowej pracy poprawiając komfort życia pacjenta z niedoczynnością.

W dzisiejszych czasach choroby tarczycy stanowią istotny problem zdrowotny. Choroba Hashimoto jest jedną z najczęściej występujących jednostek chorobowych wśród kobiet. W ujęciu klinicznym najczęściej spotykanym zaburzeniem jest niedoczynność tarczycy z współwystępującą chorobą Hashimoto. Holistyczne podejście z uwzględnieniem modyfikacji dotychczasowego stylu życia, edukacji w kierunku właściwych nawyków żywieniowych, dbania o podaż składników odżywczych wspierających pracę tarczycy, jak również dokładne poznanie czynników wyzwalających jej rozwój jest kluczowym elementem w strategii leczenia tej choroby.

Jak dowodzą hiszpańscy naukowcy, bogate w proantocyjanidyny ekstrakty z pestek winogron mogą chronić jelita przed zmianami spowodowanymi dietami wysokotłuszczową oraz wysokowęglowodanową.

Cukrzyca jest poważnym problemem zdrowotnym dotykającym co piątą osobę powyżej 65. roku życia. Stanowi to około 463 miliony osób dorosłych (do 79. roku życia). Prognozuje się, że do 2045 roku liczba ta ma wzrosnąć do 700 milionów. Jest to choroba, która często prowadzi do występowania wielu poważnych powikłań makro- i mikronaczyniowych. Ważnym aspektem jest zatem podejmowanie działań profilaktycznych w postaci przestrzegania odpowiedniej diety, aktywności fizycznej oraz stylu życia. Ponadto liczne badania na zwierzętach oraz badania kliniczne potwierdzają zbawienny wpływ stosowania takich substancji jak bioflawonoidy. Jednym z takich potencjalnych środków terapeutycznych w leczeniu cukrzycy i jej powikłań okazuje się kwercetyna [1]. Celem niniejszego przeglądu jest zatem przedstawienie właściwości przeciwzapalnych kwercetyny oraz jej zastosowania w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy typu 2. 

Jest nam niezmiernie miło w imieniu organizatorów jak i naszym jako patrona medialnego zaprosić do udziału w III edycji Konferencji pt. „Żywienie a Zdrowie Prokreacyjne Kobiety”, która odbędzie się w dniu 19 listopada 2021r. Tematyka Konferencji wpisuje się w najnowsze trendy naukowe i praktyczne, które dotyczą wpływu diety na zdrowie człowieka.

Powszechnie wiadomo, że jakość pożywienia wpływa na koncentrację i pamięć. Bez odpowiedniej energii neurony wolniej przewodzą impulsy nerwowe, a co za tym idzie – spada szybkość uczenia się i zapamiętywania. Chociaż lepiej jest przez cały rok jeść zgodnie ze swoimi potrzebami, a nie uciekać się do cudownych rozwiązań dostępnych od zaraz dopiero gdy napotka się duże wyzwanie umysłowe, warto poznać pewne pobudzacze szarych komórek. Po co sięgać w momentach szczególnie intensywnego myślenia aby było to skuteczne i bezpieczne? Podpowiadam w publikacji.

Wysiłki wielu naukowców skupiają się na poznaniu mechanizmów oddziaływania składników pokarmu na organizm człowieka. Umiejętność świadomego doboru pożywienia, w celu uzyskania określonej zmiany w organizmie jest niezwykle cenną wiedzą dla każdego konsumenta, dbającego o swoje ciało, zdrowie i samopoczucie. Jednym z prozdrowotnych składników żywności są probiotyki, które obecne w diecie mogą przyczynić się m.in. do zmniejszenia objawów alergii, wrzodów, infekcji dróg moczowo-płciowych czy zespołu jelita nadwrażliwego. Ich źródłem mogą być produkty spożywcze jak np. mleczne napoje fermentowane lub specjalnie przygotowane suplementy diety.

W dniach 26-27 stycznia 2018 roku Instytut Żywności i Żywienia organizuje w Warszawie III Narodowy Kongres Żywieniowy. To coroczne wydarzenie o charakterze naukowym, podejmujące najważniejsze problemy profilaktyki i leczenia chorób związanych ze stylem życia, w szczególności z żywieniem. Kongres tegoroczny – poświęcony kompleksowo zagadnieniu żywienia i aktywności fizycznej osób starszych – łączy cel naukowy z edukacją społeczną, której przeznaczony jest drugi dzień Kongresu.

Pogoń za profitami finansowymi, szybki i niezdrowy tryb życia to cechy współczesnego społeczeństwa. Brak czasu na zdrowe regularne posiłki i siedzący tryb życia przyczynia się do rozwoju globalnego problemu, jakim jest nadwaga i otyłość. Coraz więcej osób boryka się z tym problemem już w młodym wieku. Jedni nie robią nic, inni ida na skróty i sięgają po środki odchudzające. Wciąż niewielka ilość osób decyduje się na odpowiednią dietę i właściwą aktywność fizyczną. Dane dotyczące częstotliwości wystepowania otyłości biją na alarm. Rynek farmaceutyczny proponuje wiele „złotych” środków na odchudzanie. Przeanalizujemy zatem czy środki odchudzające to faktycznie hit na rynku, który pozwoli uporać się z problemem nadwagi, czy tylko zabieg marketingowy wysysający nasze kieszenie i przynoszący zyski korporacjom farmaceutycznym.

Badania opublikowane w grudniu tego roku na łamach Journal of Sports Medicine and Physical Fitness wskazują, iż dozwolona prawnie suplementacja może w znaczny sposób poprawić osiągane wyniki sportowe. Efekt taki daje stosowanie suplementu diety o nazwie Pycnogenol®. Aktywnym składnikiem tego suplementu jest ekstrakt z kory sosny śródziemnomorskiej (Pinus pinaster), który wykazuje w organizmie działanie przeciwutleniające, a tym samym zmniejsza stres oksydacyjny. Dotychczas suplement ten polecany był osobom, które chcą w szczególny sposób zadbać o swój układ krążenia, kondycję skóry, chcącym ułatwić sobie walkę z celulitem, czy też paniom w okresie menopauzy. Okazało się jednak, że Pycnogenol już w dawce 100mg/dobę potrafi efektywnie wpłynąć na poprawę wyników sportowych.

Fitosterole stanowią naturalny składnik błon komórkowych występujących w roślinach. Działanie stanoli i steroli roślinnych jest opisywane przez wiele badań naukowych. W odpowiedniej dawce wynoszącej od 1 do 3 g na dobę mogą wpływać na obniżenie poziomu frakcji LDL cholesterolu, obniżając jednocześnie ryzyko rozwoju chorób układu krążenia (miażdżycy, niedokrwiennej choroby serca) oraz ich powikłań klinicznych. Badania kliniczne wskazują na obniżenie frakcji cholesterolu LDL. Z uwagi na niedostateczną podaż fitosteroli przez osoby z chorobami układu sercowo-naczyniowego producenci wzbogacają produkty w stanole i sterole roślinne.
Do produktów fortyfikowanych fitosterolami należą: margarynowe tłuszcze do smarowania, majonez, sosy sałatkowe, mleczne przetwory (np. jogurty, sery dojrzewające, serki homogenizowane), muesli. Zwiększenie poziomu spożycia steroli oraz stanoli roślinnych może okazać się pomocne w uzyskaniu docelowych wartości cholesterolu frakcji LDL, co prowadzi do obniżenia ryzyka sercowo-naczyniowego zarówno w ramach prewencji pierwotnej, jak i wtórnej.  

We współczesnym świecie zjawisko niepłodności staje się coraz bardziej powszechne. Stanowi narastający problem społeczny zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) niepłodność uznawana jest za chorobę cywilizacyjną. Jej przyczyny mogą być bardzo złożone. Nieprawidłowy styl życia oraz niewłaściwa masa ciała mogą zaburzać płodność u kobiet oraz mężczyzn. Racjonalne odżywianie oraz modyfikacja składowych stylu życia (aktywność fizyczna, używki, radzenie sobie ze stresem) odgrywają znaczącą rolę w prewencji niepłodności. Odpowiednio zbilansowana dieta dostosowana do potrzeb organizmu wpływa na właściwe funkcjonowanie narządów rozrodczych.

Magnez jest czwartym najbardziej rozpowszechnionym minerałem w organizmie. Został uznany za kofaktor w ponad 300 reakcjach enzymatycznych, w których ma kluczowe znaczenie dla metabolizmu trifosforanu adenozyny (ATP). Około 50% magnezu znajduje się w kościach, 50% w tkankach i narządach, a 1% we krwi. Magnez jest potrzebny do reprodukcji i syntezy białek DNA i RNA. Ponadto magnez jest niezbędny do regulacji skurczu mięśni, ciśnienia krwi, metabolizmu insuliny, pobudliwości mięśnia sercowego, napięcia naczynioruchowego, przewodnictwa nerwowego i przewodnictwa nerwowo-mięśniowego. Ze względu na wiele funkcji w organizmie magnez odgrywa ważną rolę w zapobieganiu chorobom i w ogólnym zdrowiu.